در حوزه روانپزشکی، اسکیزوفرنی به عنوان شدیدترین اختلال روانی شناخته می‌شود که حدود یک درصد از جمعیت ممکن است به آن مبتلا شوند. این بیماری بر اساس جنسیت تفاوتی ندارد و در هر دو جنس یکسان انتشار دارد. بیشترین شیوع این اختلال در مردان بین ۱۰ تا ۲۵ سالگی و در زنان بین ۲۵ تا ۳۵ سالگی مشاهده می‌شود.
دلایل اسکیزوفرنی:
اصطلاح “روان پریشی” در زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که فرد نوعی تجربیاتی را پشت سر میگذارد که با واقعیت همخوانی ندارد؛ این شامل شنیدن صداها یا دیدن چیزهایی است که برای دیگران قابل مشاهده نیست. روان پریشی یک نشانه است و نه یک بیماری روانی. حدود سه درصد از افراد در طول زندگی خود با یک دوره روان پریشی روبرو می‌شوند. افرادی که این تجربه را داشته‌اند، آن را به عنوان چیزی گیج‌کننده یا ترسناک توصیف می‌کنند، زیرا تشخیص میان واقعیت و خیالات چالش‌برانگیز است. این افراد درگیر ترکیبی از واقعیت و خیالات هستند. علائم اصلی روان پریشی شامل توهمات و هذیان می‌شوند. توهمات ناشی از احساساتی است که واقعی نیستند؛ به عنوان مثال، شنیدن صداهایی که واقعی نیستند. شنیدن صداها یکی از توهمات رایج است، اما ممکن است شامل توهمات حسی چون توهم شنوایی، توهم بینایی، توهم بویایی، توهم چشایی یا توهم قابل لمس باشد. هذیان نیز باورهای نادرستی است که فرد ممکن است داشته باشد. توهمات معمولاً اینگونه است که فرد فکر می‌کند کسانی او را دنبال می‌کنند یا زیر نظر دارند، یا حتی ممکن است اعتقاد داشته باشد دارای قدرت‌های خارق‌العاده و توانایی‌های فوق‌العاده‌ای است. علائم دیگر روان پریشی شامل مشکلات در تمرکز، عدم انجام وظایف یا تصمیم‌گیری‌های صحیح نیز می‌شوند. افکار این افراد آشفته و بی‌نظم است و برخی از افراد به دشواری می‌توانند مکالمات را ادامه دهند یا صحبت‌های روشنی داشته باشند. روان پریشی حتی می‌تواند بر روی حرکات یا بیان احساسات افراد تأثیر بگذارد. علت دقیق این بیماری هنوز مشخص نشده است، اما عواملی چون:
– ژنتیک
– مواد شیمیایی مغز مانند دوپامین
– اشکال در برخی از قسمت‌های مغز
– اختلال در سیستم ایمنی بدن و ترشحات غدد بدن
– عوامل اجتماعی و محیطی
در ایجاد این بیماری نقش دارند.
علائم اسکیزوفرنی:
افراد معمولاً به صورت ژنتیکی و تحت تأثیر عوامل محیطی به این بیماری مبتلا می‌شوند. این بیماری معمولاً در اوایل بزرگسالی و در سنین حدود ۲۰ سالگی ظاهر می‌شود. شدت علائم نیز بسته به شدت بیماری متغیر است. علائم اصلی این بیماری شامل توهمات غیر واقعی و شنیدن صداهایی در سر هستند. افراد ممکن است با این توهمات مبتلا به استرس و نگرانی شوند و واکنش‌های متفاوتی نسبت به آن داشته باشند. دیدن چیزهای غیر واقعی و سوءظن نسبت به رفتار دیگران نیز از جمله علائم این بیماری است. کاهش توانایی یا از دست دادن علاقه به انجام وظایف روزانه، صحبت کردن، بیان احساسات یا لذت‌بردن از کارها و رویدادها نیز جزو علائم این اختلال روانی می‌باشد. رفتارهای گیج‌کننده و عجیب و غریب، کاهش تمرکز و حافظه، و همچنین کاهش عملکرد آموزشی نیز از علائم این بیماری می‌باشد. این علائم عمدتاً با مصرف داروها و افزایش سن کاهش یافته و از شدت آنها می‌کاهد. قطع داروهای تجویز شده توسط روانپزشک، مصرف الکل و مواد مخدر ممکن است علائم را شدیدتر کند. اسکیزوفرنیا معمولاً اولین بار در اوایل بزرگسالی ظاهر می‌شود و برای تشخیص باید حداقل شش ماه ادامه داشته باشد. مردان معمولاً علائم اولیه را در اواخر نوجوانی یا اوایل ۲۰ سالگی تجربه می‌کنند، در حالی که زنان تمایل دارند اولین علائم بیماری را در ۲۰ و اوایل ۳۰ سالگی نشان دهند. علائم ظریف‌تر ممکن است زودتر بروز پیدا کنند، از جمله روابط ناآرام و پرخاشگرانه، عملکرد ضعیف در مدرسه، و کاهش انگیزه. به طور کلی، علائم اسکیزوفرنیا شامل:
– دچار شدن به هذیان، بدبینی و سوء ظن
– احساس دشمنی و توهمات مرتبط با تعقیب یا تهدیدات به زندگی
– شنیدن صداها یا دستورات غیر واقعی
– اعتقاد به اینکه افکارشان دزدیده و به دیگران اعلام شده‌اند
– احساس اینکه دیگران درباره آنها حرف می‌زنند و نظرات خاصی دارند
– حرف‌زدن عجیب و غریب، کاهش تمرکز و حافظه، و اختلال در عملکرد آموزشی
– بی‌تفاوتی و واکنش‌های نامتناسب از نظر خلقی
– بی‌توجهی به بهداشت فردی و مخفی‌کردن بیماری
این بیماران ممکن است ترتیبی از احساسات و افکار داشته باشند که با واقعیت همخوانی ندارد و زندگی روزمره آنها را تحت تأثیر قرار دهد.
آثار اسکیزوفرنی:
حضور توهمات می‌تواند منجر به تجربه اضطراب شدید در بیمار گردد. این تجربه ممکن است باعث بروز رفتارهای پرخاشگر در تعامل با افراد اطراف شود.
تفاوت اسکیزوفرنی و سایکوز:
اسکیزوفرنی به عنوان یک اختلال مغزی و روانی شناخته می‌شود که باعث ایجاد روان‌پریشی می‌شود. این بیماری علاوه بر روان‌پریشی، دارای نشانه‌های دیگری نیز است که در متن بالا توضیح داده شده است. به عبارت دیگر، روان‌پریشی یکی از تظاهرات روانی رایج است که از جمله علائم بسیاری از اختلالات روانی می‌باشد. علائم دیگری مانند افسردگی، اختلال دوقطبی، زوال عقل و اختلال شخصیت مرزی نیز می‌توانند منجر به روان‌پریشی شوند.
روش‌های جدید درمان اسکیزوفرنی:
زمان مراجعه به روانپزشک و شروع درمان بسیار حائز اهمیت می‌باشد. در صورتی که اقدامات به موقع انجام شوند، افراد مبتلا بهبود یافته و علائم آنان بهبود می‌یابد، که می‌تواند به بازگشت به زندگی روزمره عادی منجر شود. اما در موارد اسکیزوفرنی شدید، نیاز به بستری در بیمارستان و مصرف داروها وجود دارد. افراد برخی با درمان به عملکرد عادی خود بازنمی‌گردند و علائم زمینه‌ای برای مدت طولانی باقی می‌ماند. درمان اصلی برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی شامل مصرف داروهاست. مصرف داروها معمولاً بهبود تا ۳-۴ هفته بعد از آغاز درمان را نشان می‌دهد و افراد به آرامش نسبی می‌رسند. در بسیاری از موارد، ادامه مصرف داروها تا سالیان سال ممکن است الزامی باشد. آمارها نشان می‌دهد که ۲۰-۳۰ درصد افراد مبتلا به اسکیزوفرنی می‌توانند زندگی نرمالی داشته باشند.